آسیب‌های اجتماعی چیست؟ پیشگیری آسیب‌های اجتماعی
- نویسنده: میر شجاعی
اسیب‌های اجتماعی
آسیب‌های اجتماعی چیست؟
آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی یکی از دغدغه‌های اساسی جوامع امروزی است. با صنعتی و پیشرفته شدن جوامع و نیازمندی‌های انسان و به دنبال آن احساس ناکامی و محرومیت از خواسته‌هایی که چه به صورت حقیقی و چه به صورت کاذب برای انسان‌ها ایجاد شد؛ اعتیاد، فساد، دزدی، انحرافات جنسی و سایر آسیب‌های اجتماعی گسترش یافت. خیلی از این آسیب‌های اجتماعی در دوره‌های مختلف وجود داشته اما در هر زمان موردهای خاصی پررنگ‌تر بوده‌اند و برخی نیز متعلق به یک دوره خاص است
تعریف آسیب‌های اجتماعی
آسیب‌های اجتماعی هر گونه رفتار فردی یا جمعی عنوان می‌شود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عمل جمعی رسمی و غیر رسمی جامعه محل فعالیت کنش‌گران واقع نمی‌شود و در نتیجه با منع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو می‌گردد.
به همین دلیل است که خاطیان سعی می‌کنند ناهنجاری خود را از دید ناظران قانون، اخلاق عمومی و نظم اجتماعی پنهان کنند؛ زیرا در غیر این صورت با پیگرد قانونی، تکفیر اخلاقی وطرد یا سایر واکنش‌های منفی اجتماعی مواجه می‌شوند.
گونه شناسی آسیب‌های اجتماعی
آسیب‌های نوظهور| آسیب اجتماعی :
آسیب‌های اجتماعی نوظهور در واقع همان آسیب‌های مرتبط با فناوری‌های جدید و به معنای عام آسیب‌های اجتماعی مرتبط با اینترنت است که ماهواره، بازی‌های رایانه‌ای، تلفن همراه و برنامه‌های اجتماعی می‌توانند در این مجموعه قرار گیرند که به عقیده عده‌ی زیادی می‌تواند جزو آسیب‌های اجتماعی و روانی قرار گیرد. حریم خصوصی افراد در همه‌ی جوامع امروزی امری محترم وارزشمند است و حتی آن قدر اهمیت دارد که احترام به آن در قرن حاضر از مرزهای سنتی دین و اخلاق فراتر رفته و در بیشتر کشورهای جهان ضمانت قانونی دارد. از طرف دیگر شئونات انسان‌ها و اهمیت محفوظ ماندن آنها در فضای مجازی و امنیت اطلاعات مبادله شده جدیدا با چالش‌های زیادی مواجه شده و سلامت اخلاقی و مخصوصا جسمانی و روانی کودکان ونوجوانان در جامعه در معرض خطرات فراوانی قرار گرفته است.
آسیب اجتماعی ( بزهکاری)
.بزهکاری در معنای عام و در زیر مجموعه‌اش سرقت و دزدی هم از لحاظ عرفی و هم از لحاظ قانونی به عنوان یک آسیب اجتماعی جدی محسوب می‌شوند.
- عوامل متعددی در بروز این مشکل شناخته شده‌اند مثل فقر و بیکاری، اعتیاد؛ فقر فرهنگی و شیوه‌های نادرست تربیتی. اما باید به این جنبه هم نگاه کرد که پایه‌های شخصیت اهمیت ویژه در ارتکاب دزدی دارند. ازعوامل روانی-عاطفی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محیط اجتماعی نادرست
- محیط خانوادگی مختل شده
- آسیب‌های دوران کودکی
- ناکامی‌های متعدد
- احساس نارضایتی
عوامل اجتماعی- محیطی نیز شامل موارد زیر است:
- تفاوت طبقاتی و شکاف اقتصادی
- زاغه‌نشینی شهرهای بزرگ
- معاشرت با افراد ناصالح
آسیب اجتماعی ( انحرافات جنسی و روسپیگری )
از جمله آسیب‌های اجتماعی جدی روسپیگری یا تن‌فروشی یا به عبارتی دیگر بهره برداری جنسی و یا معامله پایاپای و بی‌بندوباری جنسی توسط زنان برای کسب درآمد عنوان شده است.
تن فروشی معمولا با سایر آسیب‌های اجتماعی مثل اعتیاد به مواد مخدر و الکل همراه است. زنان روسپی به درجات مختلف دارای اختلالات روانی مختلف مانند اختلالات شخصیت بوده و برخی از آنان به دلیل مخاصمه‌ای که در قبال مردان دارند به همجنس‌گرایی روی می‌آورند و احساس خصومت خود با تحقیر مرد از طریق درگیر کردن وی در رابطه‌ای غیراجتماعی ابراز می‌کنند.
از علل دیگر این آسیب می‌توان موارد زیر را نام برد:
- فقر و بیکاری
- گرسنگی
- جنگ
- تنوع و تجمل طلبی
- اعتیاد
- کمرنگ شدن ازدواج
- پایین بودن سطح سواد
- سست بودن بنیان های خانوادگی
- مشکلات زناشویی
آسیب اجتماعی ( طلاق )
طلاق بر انحلال یک ازدواج رسمی در زمانی که طرفین آن هنوز در قید حیاتند و بعد از آن آزادند تا دوباره ازدواج کنند دلالت دارد.
در واقع طلاق به معنای پایان قانونی یک ازدواج است. روان شناسان و جامعه شناسان، طلاق را یکی از آسیب‌های اجتماعی مهم به شمار آورده و بالا رفتن آن را نشانه بارز اختلال در اصول اخلاقی و به هم خوردن آرامش خانوادگی و در مجموع دگرگونی در هنجارهای اجتماعی می‌دانند.
علل افزایش طلاق را می‌توان به شرح زیر است:
- مشکلات اقتصادی
- عدم توافق اخلاقی
- ناکارامدی و نارضایتی‌های جنسی
- عدم علاقه و کراهت طرفین از یکدیگر در نتیجه ازدواج‌های تحمیلی
- دخالت دیگران به ویژه خانواده‌ها
- عدم پای‌بندی به مذهب و ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی
- اعتیاد
- تنوع طلبی
- انتخاب نادرست اولیه
- پایین بودن سن ازدواج
- ناآگاهی
- تفاوت فرهنگی
- بیکاری و مشکلات اقتصادی
- مشکلات مربوط به مسکن و محل سکونت
مقاله مرتبط:
آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پر خطر در مدارس
آسیب اجتماعی ( خودکشی )
ممکن است در نگاه اول خودکشی یک مشکل شخصی به نظر برسد ولی از آنجایی که به هر حال افراد در اجتماع زندگی می‌کنند و تأثیرات متقابلی همواره بین فرد و جامعه برقرار است، به عنوان یک معضل و یکی از آسیب‌های اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. آمار خودکشی معمولا با سایر جرایم و آسیب‌ها ارتباط مستقیمی دارد، برای مثال در میان گروه‌های مبتلا به اعتیاد خودکشی بیشتر دیده می‌شود.
جامعه شناسان معتقدند هر اندازه همبستگی اجتماعی سست و ضعیف گردد و ارتباط و تعلق فرد به جامعه کاسته شود، او آمادگی بیشتری برای پایان دادن به حیات خود پیدا می‌کند.
براساس مجموع تحقیقات که تاکنون انجام شده، علل و انگیزه‌های خودکشی در ایران را می‌توان چنین برشمرد:
- مشکلات زناشویی و نامناسب بودن شرایط زندگی خانوادگی
- عدم موفقیت در عشق و علاقه
- اختلالات روانی و شخصیتی
- فقر و بیکاری
- اعتیاد
- تورم و شرایط نامساعد اقتصادی
- گذار جامعه از حالت سنتی به صنعتی
- حس پوچی و بی‌هویتی در جوانان
آسیب اجتماعی | وابستگی دارویی یا اعتیاد به مواد مخدر:
آسیب‌های اجتماعی اعتیاد از مهم‌تریت مشکلات در تمامی جوامع علی‌الخصوص جامعه ما به حساب می‌آید.
اعتیاد به دلیل ویژگی‌های ذاتی خود، عموما با سایر آسیب‌ها همراه می‌شود و باعث به هدر رفتن نیروهای ثمربخش هر جامعه‌ای می‌شود.
علل گرایش به اعتیاد از مسایل روانی و فردی تا مسایل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی گسترده می‌باشد.
در نهایت باید گفت که دایره‌ی آسیب‌های اجتماعی بسیار وسیع بوده و هرکدام از این آسیب ها نیز به خودی خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند چرا که حتی مسائلی که شاید آسیب جدی‌ای نیز به شمار نروند چنان در بافت جامعه اثر می‌گذارند که ما پس از گذشت چندین سال شاهد تغییرات منفی زیادی در جامعه خواهیم بود.
ما اینجا در دنیای امن همراه با شما تک تک این آسیب‌های اجتماعی را بررسی خواهیم نمود.